Die eikenprocessierups levert best veel overlast op: jeuk, uitslag en andere irritaties. We doen er alles aan om je te helpen de ellende te verzachten. Maar tegelijk willen we je ook iets vertellen over deze plaaggeest. Weet je bijvoorbeeld wat het nut van de brandharen is en weet je waarom het aantal eikenprocessierupsen zo snel is gegroeid de afgelopen jaren?

We hebben een man gevonden die het allemaal hartstikke goed uitlegt: vrijwillige boswachter Frans Kapteijns. Hij heeft zich de afgelopen jaren verdiept in de problematiek rondom de eikenprocessierups en we kunnen dus prima bij hem ten rade gaan.

Toename eikenprocessierupsen en overlast

Zeg Frans, sinds wanneer komt de eikenprocessierups voor in Nederland? “De eikenprocessierups kwam in de negentiende eeuw al voor in Brabant en leidde ook toen tot overlast, maar niet op de schaal waarop we dat nu zien. Na een flink aantal decennia niet of nauwelijks aanwezig te zijn geweest in Nederland, zagen we vanaf 1990 het aantal processierupsen in ons land snel stijgen. Daarmee nam de overlast natuurlijk ook toe.”

Banket voor de eikenprocessierups

Volgens Frans zijn er duidelijke oorzaken aan te wijzen voor de explosieve groei van het aantal eikenprocessierupsen. Kun je daar iets meer over vertellen? “In mijn ogen heeft die enorme toename alles te maken met het afnemen van de biodiversiteit. Het landschap kent veel lange lanen met onafgebroken rijen eikenbomen. Ook overhoekjes, dat zijn hoeken die niet passen in de indeling van het landschap, staan vol met eikenbomen. Zo is een gigantisch mooi banket voor de eikenprocessierups ontstaan, want die kan van boom naar boom gaan en maar blijven eten. Daarnaast is belangrijk dat de beestjes, toen ze eind 20e eeuw terugkwamen, geen natuurlijke vijanden kenden in Nederland. Dus ze konden in aantal toenemen en steeds verder het land in trekken. Inmiddels zie je dat koolmezen, boomklevers en bonte spechten de eikenprocessierupsen en vleermuizen de eikenprocessierupsvlinder eten, omdat zij nu weten dat het voedsel is.”

Nut van de brandharen

“Eikenprocessierupsen zijn eigenlijk heel aardige beestjes”, vertelt Frans met een glimlach. Okay, maar die brandharen dan? “Om zichzelf te beschermen hebben ze brandharen. Op het moment dat ze worden aangevallen schieten ze die brandharen af en bij krachtige wind laten de brandharen los. Als het windstil is kun je gewoon langs een nest lopen zonder dat je brandharen op je krijgt. Maar als je in de buurt van een nest wilde bewegingen maakt of bijvoorbeeld een brander op een nest richt, schieten de eikenprocessierupsen de brandharen af. Die beestjes schieten die haren sneller af dan dat je met je brander in actie kunt komen. En weet je dat een eikenprocessierups wel 700.000 brandhaartjes heeft?”

Tips van Frans

“De brandharen van de rupsen worden ook verspreid door wind en vrachtwagens die langs de lanen met eikenbomen rijden. Fietsende en wandelende mensen komen dan in aanraking met de overal dwarrelende brandhaartjes.” Als man van de praktijk heeft Frans natuurlijk een aantal handige tips wanneer je in aanraking bent gekomen met de brandharen van de eikenprocessierups.

• Niet krabben of wrijven, want dan zorg je ervoor dat de haartjes dieper in je lichaam worden ingewreven.
• Spoel je lichaam af met lauw water. Denk daarbij ook aan je ogen.
• Doe de kleding die je buiten droeg direct in de was.
• Gebruik een verzachtende crème.

Als we vertellen over de Processierups Huidverzorgingskit van Ranger Care, zegt Frans dat de producten in de kit ervoor kunnen zorgen dat de overlast van jeuk door de eikenprocessierups kan worden beperkt. Dat is goed om te horen.

Over boswachter Frans Kapteijns

Brabander Frans Kapteijns is na zijn pensionering vrijwillige boswachter bij Natuurmonumenten geworden. Daarnaast is hij wandelcoach en lid en voormalig voorzitter van het B-team in Oisterwijk. Dat is een groep vrijwilligers die zich inzet voor behoud en uitbreiding van de biodiversiteit in Oisterwijk. Meer weten over Frans’ activiteiten? Kijk op boswachterfrans.com.